Antyczne Ateny
Ateny są miastem z ponad 3500 latami historii. Nie będziemy tu o nim wiele pisać. Antyczne Ateny największy swój rozwój przeżywały w V wieku p.n.e. Wtedy w Atenach mieszkało prawdopodobnie ponad 100 tys. mieszkańców, a w aglomeracji miejskiej około miliona. Wtedy Ateny były najważniejszym miastem – państwem w Grecji. Wtedy powstały w Atenach prawie wszystkie budowle, których resztki podziwiamy dzisiaj. Od 338 r p.n.e. Ateny, były okupowane przez Macedończyków, tracą niepodległość i znaczenie w świecie greckim, swoją wielkość. Zaczyna się powolny upadek Aten. Miasto jeszcze na krótko rozkwita, podczas panowania rzymskiego cesarza Hadriana. Po cesarzu Hadrianie każdy okupant niszczy miasto i powoduje jego degradację. Za czasów panowania tureckiego, Ateny były nic nie znaczącą mieściną z zaledwie kilku tysiącami mieszkańców. Świątynie na Akropolu przetrwały szczęśliwie prawie nie naruszone przez ponad dwa tysiąclecia, aż do 26 września 1687 roku, kiedy to podczas wojny Turcji z Wenecją, pocisk wystrzelony z weneckiego statku zniszczył Partenon i inne świątynie na Akropolu. W Partenonie Turcy mieli olbrzymi magazyn prochu. Można przypuszczać, że gdyby nie ta zabłąkana kula, to świątynie na Akropolu do naszych czasów dotrwałyby w dużo lepszym stanie.
Po odzyskaniu przez Grecję niepodległości król Grecji Otton Bawarski, ( narzucony Grecji przez państwa zachodnie ) przenosi w roku 1834 stolicę wyzwolonej Grecji z Nafplionu do prowincjonalnych Aten. Od tego roku Ateny zaczynają dynamicznie się rozwijać. W 1896 roku odbywają się tu pierwsze nowożytne Igrzyska Olimpijskie. Miasto przeżywa jeszcze w czasie II wojny światowej ( 1941 – 1944 ) okrutną okupację hitlerowską, a potem po wyzwoleniu w Atenach toczy się wojna domowa, sprowokowana trochę przez Brytyjczyków.
Plan centrum Aten ( odpowiednio go powiększając możecie odnaleźć wszystkie odwiedzone przez nas obiekty )
Z naszego małego mieszkanka jedziemy do centrum Aten trolejbusem. W Atenach bilety komunikacji miejskiej kupuje się najczęściej w kioskach z gazetami lub trafikach znajdujących się w okolicy przystanków ( nie każdy kiosk prowadzi bilety, trzeba się pytać ). Aktualne ceny biletów, mapkę linii komunikacyjnych można znaleźć tu: http://www.stasy.gr/index.php?id=33&no_cache=1&L=title%3D
Trolejbusem jedziemy do centrum Aten wąskimi jednokierunkowymi ulicami trochę ponad 20 minut. Gdy spytaliśmy, na którym przystanku mamy wysiąść najbliżej Akropolu, kilka osób od razu nam pomagało.
 |
| Wjazd do Aten, w oddali po prawej stronie widać Akropol |
 |
| Ateny - Łuk Hadriana z trolejbusu |
Z trolejbusu wysiadamy zaraz za Łukiem Hadriana i po chwili deptakiem dochodzimy do kas biletowych Akropolu. Bilety na Akropol nie są tanie, aktualne ceny znajdziecie na stronie: http://odysseus.culture.gr/h/3/eh355.jsp?obj_id=2384
Pierwszym dużym obiektem zaraz za kasą jest Teatr Dionizosa. Podobno ten teatr mógł kiedyś pomieścić 17 tys. widzów, był więc większy od teatru w Epidauros. Do dzisiaj pozostało tylko kilkanaście dolnych rzędów widowni. Wygląda znacznie gorzej niż teatr w Epidauros. Nie zatrzymujemy się tu na długo. O teatrze możecie przeczytać tu: https://pl.wikipedia.org/wiki/Teatr_Dionizosa ( więcej w wersji angielskiej ).
 |
| Teatr Dionizosa u stóp murów Akropolu |
 |
| Teatr Dionizosa spod murów Akropolu ( ten duży budynek na drugim planie to Muzeum Akropolu ) |
Następnie przechodzimy obok ruin niewielkiej Świątyni Asklepiosa i wzdłuż Stoa'i Eumenesa, kiedyś był to portyk łączący Teatr Dionizosa i Odeon Heroda Attyka, dużego teatru zbudowanego nie przez Greków, ale przez Rzymian w II w. n.e. Kiedyś cały Odeon był zadaszony, dach był z drewna cedrowego. Dziś to starannie zrekonstruowany obiekt ( oprócz dachu ). Jest znany ze wspaniałej akustyki. Odbywają się tu często występy prestiżowych wykonawców muzyki poważnej. Wśród artystów, którzy występowali w Odeonie Heroda Attyka to m.in. : Maria Callas, Placido Domingo, Jose Carreras, Montserrat Caballe, Ennio Morricone, Liza Minnelli, Goran Bregowic, Jean Michel Jarre i inni. Z Polaków koncertował tu Zbigniew Preisner. Odeonu nie można zwiedzać. Widać go dobrze z zewnątrz. Trudno sobie wyobrazić, jak można było zadaszyć tak dużą przestrzeń. Więcej przeczytacie tutaj: https://en.wikipedia.org/wiki/Odeon_of_Herodes_Atticus
 |
| Odeon Heroda Attyka - lewa strona |
 |
| Odeon Heroda Attyka z murów Akropolu - prawa strona |
Z Odeonu już niedaleko do wejścia na Akropol. Przed nami Propyleje, pełniły one rolę budynku bramy, miały olśniewać i przygotowywać, że świątynie na górze będą jeszcze bardziej wspaniałe. Zostały wybudowane także w V w p.n.e., tuż po wybudowaniu Partenonu. W czasach antycznych były zamykane na masywne, bogato zdobione drewniane drzwi. Budynek był bogato zdobiony malowidłami, przedstawiającymi sceny z eposów Homera. Propyleje, tak jak i Partenon, zostały zniszczone podczas wybuchu w 1687 r. Dopiero kilka lat temu zakończyła się ich częściowa rekonstrukcja. Więcej przeczytacie tu: https://en.wikipedia.org/wiki/Propylaea
Zastajemy tu tłumy turystów, musimy trochę czekać na wejście. Na prawo od wejścia znajduje się mała, odnowiona z zewnątrz świątynia Nike Apertos, ( Nike Bezskrzydłej ).
Przez Propyleje wchodzimy na płaskie wzgórze Akropolu.
 |
| Widok z boku na Propyleje |
 |
| Tłum turystów przed Propylejami |
 |
| Świątynia Nike Apertos na murach Akropolu obok Propylei |
 |
| Propyleje od strony Partenonu |
Dalej kiedyś w czasach antycznych stał tu pomnik Ateny Promachos na wysokość siedmiu metrów, ( „kroczącej w pierwszym szeregu” ). Stworzony przez Fidiasza, niestety w czasach bizantyjskich wywieziono go do Konstantynopola, a tam został w roku 1204 zniszczony przez tłum. Przypisywano mu, że sprowadził do miasta Krzyżowców, którzy zniszczyli i splądrowali miasto.
Wzgórze Akropolu w całości zdominował Partenon. Nazwa Partenon przyjęła się jeszcze w czasach antycznych od bogini Ateny Partenos ( Ateny Dziewicy ). Świątynia została zbudowana w latach 447 - 432 p.n.e., ostatnie sześć lat zajęło ozdabianie świątyni. Ogromna świątynia o wymiarach prawie 70 na 31 m ma 46 zewnętrznych kolumn doryckich o średnicy 1,9 m i wysokości 10,4 m. Partenon został wybudowany na miejscu mniejszej wcześniejszej świątyni, pod tym samym wezwaniem, zburzonej podczas wojen perskich. W świątyni znajdował się kiedyś gigantyczny pomnik Ateny Polias, Opiekunki Polis ( utożsamiany z Ateną Partenos ). Pomnik wykonany był przez mistrza Fidiasza z drzewa, brązu, kości słoniowej i złota. Prawdopodobnie pomnik w czasach bizantyjskich został wywieziony do Konstantynopola i tam w czasie pożaru spłonął. W czasach bizantyjskich Partenon został przekształcony w kościół katolicki, a w czasach tureckich w meczet. Pełnił jeszcze inne, mniej zaszczytne funkcje.
W XIX w. Europa Zachodnia zafascynowała się historią i sztuką antyczną. Grecja była wtedy rządzona przez słabe i skorumpowane Imperium Osmańskie. Zachodni pseudo archeolodzy i szabrownicy przyjeżdżali do Grecji i za łapówki wywozili bezcenne skarby. Lord Elgin, ambasador brytyjski, wykopał z zrujnowanego wówczas Partenonu niemal wszystkie płaskorzeźby fryzów i wywiózł je do Anglii. Nawet lord Byron potępiał tę kradzież. Do dziś fryzy z Partenonu zdobią British Museum. Ich zwrot do Grecji bardzo się przeciąga i chyba nigdy się nie nastąpi. Więcej o Partenonie przeczytacie tutaj: https://en.wikipedia.org/wiki/Parthenon
 |
| Partenon |
 |
| Partenon |
 |
| Antyczna kopia rzeźby Fidiasza która miała 11 metrów wysokości i stała w Partenonie. Rzeźba była wykonana z drzewa, kości słoniowej i złota. Była też malowana i ubierana w różne szaty. Zdjęcie wykonaliśmy w Narodowym Muzeum Archeologicznym w Atenach |
Patrząc w stronę Partenonu na lewo znajduje się druga, dużo mniejsza od Partenonu, świątynia Akropolu - Erechtejon. Pod względem religijnym jest to nawet ważniejsza świątynia niż Partenon. To tu była kiedyś przechowywana najstarsza drewniana figura bogini Ateny, która według legendy spadła z nieba. Według innej legendy Erechtejon został wybudowany dokładnie w miejscu sporu Ateny z Posejdonem, które z nich ma zostać patronem miasta. Posejdon ( bóg mórz ) uderzył swoim trójzębem w skałę i w tym miejscu wytrysło źródełko wody morskiej, gdy Atena swą włócznią uderzyła w skałę wyrosło pierwsze drzewo oliwne. Ludzie na patronkę miasta wybrali więc Atenę. Dlatego też świątynia ta nie zajmuje centralnego miejsca, zlokalizowana jest już częściowo na zboczu.
Erechtejon, który znamy dziś został wybudowany w tym miejscu tuż po wybudowaniu Partenonu, na miejscu tym kiedyś istniała inna świątynia. Erechtejon przeszedł ostatnio gruntowną renowację, pierwszą od ponad 2000 lat. W I w. p.n.e. Erechtejon został zniszczony przez rzymskiego generała Sullę i właściwie od tego czasu nie przeszedł znaczącego remontu, mimo że w czasach bizantyjskich był kościołem katolickim. Erechtejon jest świątynią wyjątkowej urody, nie ma klasycznego wyglądu greckich świątyń, tak jak Partenon. Lekkości nadaje mu tzw. ganek kariatyd. Sześć postaci kobiecych ( nieco większych od naturalnych ) podtrzymuje zadaszenie nad gankiem. Jakimś cudem ganek ten przetrwał wszystkie zawieruchy dziejowe w całości do czasów nowożytnych ( kariatydy utraciły tylko swoje ręce ). W 1801 roku wspomniany wcześniej lord Elgin brutalnie wyciął jedną kariatydę, która ozdobiła jego posiadłość w Szkocji. Później sprzedał ją do British Museum. Drugą kariatydę przy wycinaniu lord Elgin zniszczył. Potem została przez Greków naprawiona. Dziś w ganku stoją wierne kopie, oryginały - pięć kariatyd, znajdują się obecnie w muzeum Akropolu, szósta brakująca w muzeum w Londynie. Więcej o Erechtejonie tu: https://en.wikipedia.org/wiki/Erechtheion
 |
| Erechtejon spod Propylei |
 |
| Erechtejon spod Partenonu |
 |
| Erechtejon spod Partenonu |
 |
| Erechtejon |
 |
| Erechtejon od strony zachodniej z drzewem oliwnym |
 |
Erechtejon poprzez kariatydy
Erechtejon - ganek na sześciu kariatydach
Poza opisanymi wyżej na szczycie Akropolu nie ma więcej antycznych budowli. Znajduje się tu jeszcze budynek starego Muzeum Akropolu, nowy znajduje się na dole, poza terenem wykopalisk, mniej więcej naprzeciwko Teatru Dionizosa.
Z Akropolu roztacza się wspaniały widok na całe Ateny. Widać stąd wszystkie starożytne zabytki: Agorę z Hefajstejonem ( najlepiej zachowaną grecką świątynią antyczną ), rzymskie Forum, ruiny świątyni Zeusa Olimpijskiego, Łuk Hadriana, wzgórze Pnyxu i inne. Z łatwoscią można rozpoznać Plac Syndagma z budynkiem Parlamentu, stadion pierwszej nowożytnej olimpiady, grecką katedrę Mitropolis. Daleko na południu widać morze, a na północnym wschodzie górujące nad Atenami, najwyższe z wzgórz – Lykabet. Siedzimy wraz z innymi turystami przy widokowych murkach i nie możemy się napatrzeć na miasto i na Akropol.
My na murach Akropolu
|
 |
| Widok z Akropolu na Lykabet |
 |
| Lykabet w przybliżeniu ( tą ścieżką w zakosy podchodziliśmy na szczyt ostatniego dnia ) |
 |
| W centrum Świątynia Zeusa Olimpijskiego z Akropolu. Dalej za zielonym wzgórzem widać stadion, na którym odbyła się pierwsza nowożytna olimpiada. |
 |
| Tutaj w przybliżeniu Świątynia Zeusa Olimpijskiego z Akropolu ( widać jaka potężna to była świątynia ) |
 |
| Widok na Parlament i Plac Syntagma. Za Parlamentem Ogrody Narodowe. |
 |
| Widok na Hefajstejon |
Jesteśmy zmęczeni upałem i słońcem. Na wzgórzu nie ma cienia. Schodzimy więc na dół do wyjścia drogą, którą przyszliśmy.
W planie mieliśmy jeszcze Muzeum Akropolu, gdybyśmy kupili łączony bilet, to pewnie poszlibyśmy, ale byliśmy zbyt znużeni i głodni. W holu tego muzeum oglądamy jeszcze makiety Akropolu z różnych epok.
 |
| Akropol antyczny w V w. p.n.e. ( pomiędzy Propylejami i Erechtejonem widać wysoką statuę Ateny Promachos, o której pisaliśmy powyżej ) |
 |
| Makieta z czasów rzymskich ( na pierwszym planie kryty Oddeon Attyka ) |
 |
| Akropol w czasach tureckich sprzed wybuchu w roku 1687 |
Potem idziemy pod Łuk Hadriana ( ten rzymski cesarz był wielkim miłośnikiem Grecji i jej kultury i nauki ), a potem do Świątyni Zeusa Olimpijskiego. Świątynia ta zaprojektowana została w VI w. p.n.e. ( powstały wtedy tylko fundamenty ), ale ostatecznie została wybudowana na polecenie cesarza Hadriana. Była to gigantyczna świątynia o klasycznym kształcie, o wymiarach podstawy 107 * 43 m. Strop podpierały od frontu 104 olbrzymie kolumny ( 2 metry średnicy i 17 metrów wysokości ). W świątyni znajdowały się dwa gigantyczne posągi: kopia posągu Zeusa z Olimpii oraz posąg samego cesarza Hadriana. Do dzisiejszych czasów zachowało się jedynie 15 kolumn. Świątynia lepiej wygląda z murów Akropolu niż z bliska. Z bliska podziwiać można ogrom kolumn i samo założenie. Więcej o świątyni przeczytacie tutaj: https://en.wikipedia.org/wiki/Temple_of_Olympian_Zeus,_Athens
 |
| Kolumny świątyni Zeusa Olimpijskiego ( znacznie lepiej widać je z Akropolu ) |
Bardzo żałujemy, że nie odwiedziliśmy ateńskiej Agory, która znajduje się na północ od Akropolu. Pierwszego dnia przyszliśmy za późno, na pół godziny przed zamknięciem. Drugiego i trzeciego dnia było zbyt gorąco, aby dłuższy czas spacerować w pełnym słońcu.
W okresie klasycznym Agora ateńska była miejscem handlu, a także wielkich zgromadzeń mieszkańców i debat politycznych. Tu odbywały się wybory sędziów oraz tzw. sądy skorupkowe.
Agorę doskonale widać z Akropolu oraz spacerując uliczkami dzielnicy Monastiraki.
Na terenie Agory znajduje się wiele obiektów, w tym najlepiej zachowana antyczna świątynia grecka - Hefajstejon więcej tu: https://pl.wikipedia.org/wiki/Hefajstejon. Przechadzając się uliczkami Monastiraki za torami miejskiej kolejki ( najstarsza linia metra ) doskonale widać Stoę Attalosa, jedyny ateński obiekt antyczny zrekonstruowany w 100 procentach w latach 1953 - 1956 przez Fundację Rockefellera. To tutaj w 2003 r. podpisano Traktat ateński, na mocy którego przyjęto Polskę i dziewięć innych krajów do Unii Europejskiej.
Więcej tu: https://pl.wikipedia.org/wiki/Stoa_Attalosa oraz tu: https://pl.wikipedia.org/wiki/Traktat_ate%C5%84ski
 |
| Odbudowana przez Amerykanów Stoa Attalosa |
Spacerując
uliczkami Monastiraki i Plaki ciągle spotykamy za płotem obiekty
rzymskiego
Forum.
Zarówno obiekty greckiej Agory i rzymskiego Forum ( rzymska Agora )
odkopano spod istniejącej zabudowy. Prawdopodobnie pod obecną
zabudową starych Aten znajduje się jeszcze wiele antycznych
budowli. Jednym z obiektów Forum jest ośmiokątna o wysokości 12 m
- Wieża
Wiatrów.
Każda jej ściana jest przypisana innemu bożkowi wiatru, więcej
tutaj: https://pl.wikipedia.org/wiki/Wie%C5%BCa_Wiatr%C3%B3w
oraz
tu https://en.wikipedia.org/wiki/Roman_Agora
 |
| Wieża Wiatrów, na tle ruin rzymskiego Forum oraz Akropolu. |
Na dziedzińcu jednej z restauracji zauważyliśmy dziwny postument. Jest to antyczny pomnik Lizykratesa, więcej o nim tutaj: https://pl.wikipedia.org/wiki/Pomnik_Lizykratesa
 |
| Pomnik Lizykratesa |
W Atenach jest jeszcze wiele antycznych zabytków i budowli. Te najważniejsze opisaliśmy, ale te inne pewnie też są warte odwiedzenia.
